यह ब्लॉग खोजें

सोमवार, 8 दिसंबर 2025

मराठी व्याकरण यूनिट ३

 प्रश्न १ वाक्यांचा प्रकार ओळखा -

१ - तुला कोणते पुस्तक हवे ?

२ - भारतीय संघ विजयी झाला नाही.
३ - रात्री दरीत उजेड नव्हता.
४- नवविचारांचा समाज निर्माण करा.
५- भेदाभेद मिटवून टाका .
प्रश्न २ - वाक्यांचे प्रकार बदला -
  1. ही इमारत खूप उंच आहे ( उद्गारार्थी करा)
  2. तुम्ही मेहनत करा आणि यश मिळवा (विधानार्थी)
  3. व्यायामामुळे स्नायू सशक्त होतात. ( नकारार्थी)
  4. स्वावलंबी होणे नेहमी चांगलेच असते. ( प्रश्नार्थी)
  5. सर, मला आज कार्यक्रम द्यावे. ( आज्ञार्थी)
प्रश्न ३ शब्दसमूहासाठी एक शब्द लिहा -
एकही अक्षर न शिकलेला
अचानक कार्य जुळून येणे
पैसे व दागदागिने ठेवण्याचे कपाट
शंभर वर्षांचा कालखंड
कार्य करण्यास योग्य समय



बुधवार, 3 दिसंबर 2025

हिंदी व्याकरण २

 [भाषाभ्यास एवं व्याकरण]

प्रश्न 4 सूचना के अनुसार कृतियां कीजिए -

1) अधोरेखित शब्द का भेद लिखिए -  (1)

 वह लक्ष्मी को घर ले आया।

2) निम्नलिखित अव्यय शब्द का वाक्य में प्रयोग कीजिए- (1)

 i) के लिए ii)  अथवा 

3) सहायक क्रिया पहचान कर उसका मूल रूप लिखिए-(कोई एक) (1)

i) शाम को वह घूमने जा रहा था।

ii) आपने काम कर लिया होगा।

4) निम्नलिखित क्रियाओं के प्रथम तथा द्वितीय प्रेरणार्थक क्रिया रूप लिखिए - (1)

i) मिलना ii) सोना 

5) निम्नलिखित वाक्यांश के लिए उचित मुहावरे का चयन करके पूर्ण वाक्य लिखिए - (1)

(टांग अड़ाना, दाद देना)

 लोगों ने दीपक के अच्छे काम की बहुत प्रशंसा की।

 अथवा 

निम्नलिखित में से किसी एक मुहावरे का अर्थ लिखकर वाक्य में प्रयोग कीजिए -

i) तिलमिला उठना ii) चूँ न करना 

6) निम्नलिखित वाक्य में प्रयुक्त कारक पहचान कर उसका भेद लिखिए -  (1)

 उमा ने सितार बजाया।

7) निम्नलिखित वाक्य में उचित विराम चिन्हों का प्रयोग कीजिए -  (2)

सिरचन दादा मनु इतना ही बोल सकी 

8) निम्नलिखित वाक्यों का सूचना के अनुसार काल परिवर्तन कीजिए - (कोई दो) (2)

i) बाबू गोपाल प्रसाद बैठते हैं। (अपूर्ण भूतकाल)

ii) मैं गलत कमरे में आ गया था ।  (पूर्ण वर्तमान काल)

ii) मोहल्ले वाले अपनी फुर्सत से आते हैं। (सामान्य भविष्य काल) 

9) रचना के अनुसार वाक्य का भेद लिखिए - (1)

 उन्होंने कहा कि लड़की का पढ़ना लिखना जरूरी नहीं है।

 10) निम्नलिखित वाक्य का सूचना के अनुसार परिवर्तन

 कीजिए -  (1)

लिखने से पहले मैंने पढ़ना शुरू किया था।। (निषेधार्थक वाक्य) 

10) निम्नलिखित वाक्यों को शुद्ध करके लिखिए - (2)

 i) समुद्र तक जाने के लिए थोड़ी नीचे उतरनी पड़ती है।

ii) मैंने मुंबई घूमने का योजना बनाया।

Std 10 शब्दसमूहासाठी एक शब्द

 भिक्षा मागणारा - भिक्षेकरी

कविता लिहिणारा - कवी

लेखन करणारा - लेखक

लिहिता वाचता येणारा - साक्षर

लिहिता वाचता न येणारा - निरक्षर

केलेले उपकार विसरणारा - कृतघ्न

ईश्वर आहे असे मानणारा - आस्तिक

ईश्वर नाही असे मानणारा - नास्तिक

ऐकायला व बोलायला न येणारा - मूकबधिर

भाषण देणारा - वक्ता

ऐकायला न येणारा - बहिरा

भाषण ऐकणारा - श्रोता

कधीही जिंकला न जाणारा - अजिंक्य

कविता करणारी स्त्री - कवयित्री

गाणे गाणारा - गायक

वाद्य वाजवणारा - वादक

कमी वेळ टिकणारे - क्षणभंगुर

केलेले उपकार जाणणारा - कृतज्ञ

दररोज प्रसिद्ध होणारे - दैनिक

महिन्यातून एकदा प्रसिद्ध होणारे - मासिक

पायात जोडे (चपला) नसलेला - अनवाणी

मंगलवार, 2 दिसंबर 2025

हिंदी व्याकरण १

 प्रश्न २ अव्ययों का अपने वाक्यों में प्रयोग करो - 
१) प्राय :  २) कारण ३) लेकिन ४ )बल्कि ५) बहुत
प्रश्न ३ शब्दभेद पहचानकर लिखो - 
  1. यह शोर कौन मचा रहा है ?
  2. सोना मूल्यवान धातु है .
  3. सड़क कदाचित कच्ची थी.
  4. माँ को हँसी आ गई.
  5. हम सब भारतीय हैं.

  प्रश्न ३  सही शब्द पहचानो
परसिद्ध, प्रसिद्ध, प्रसीद , प्रसीद्ध
 मुश्कील, मूश्कील, मुस्कील, मुश्किल
जिम्मादार, जीम्मेदार, जिम्मेदार, जीमेदार
मातृभूमि , मातरभूमी, मातृभूमी, मातृभुमी

            PART 2

1 - सहायक क्रियाओं का अपने वाक्यों में प्रयोग कीजिए :

रहना, लगना, देना, जाना, पड़ना

2 - प्रथम व द्वितीय प्रेरणार्थक रूप लिखिए :

दिखना, मानना, पहुँचना, बोलना, सोना, 

3 - संधि विच्छेद करो और संधि का प्रकार लिखो :

निस्संदेह, स्वार्थ, उल्लास, यशोगान, दुरुपयोग, जलाशय, सूर्यास्त, स्वाभिमानी, अत्युक्ति, 

4 - अर्थ के आधार पर वाक्य का प्रकार बदलो

  1. गर्मी के मारे लोग परेशान थे। ( संदेहवाचक)
  2. मैंने उसे बुलाया लेकिन वह नहीं आया।( प्रश्नार्थी)
  3. रमेश तेज दौड़ता है। ( निषेधवाचक )
  4. परीक्षा नजदीक आने पर मैं पढूँगा( संकेत वाचक)

5 - काल परिवर्तन करो

  1. एक विचार मेरे मन में आया।( पूर्ण वर्तमान)
  2. उसने सुंदर नृत्य किया।( सामान्य वर्तमान)
  3. रमेश तेज भागता है। ( अपूर्ण वर्तमान)
  4. गाड़ी अपनी गति से बढ़ रही है।( सामान्य भूतकाल)
  5. खर्च एक हजार रुपए आता है।( सामान्य भविष्य)
  6. मैं पाठशाला जा रहा था।( पूर्ण भूतकाल)
  7. वे उस रोग का अध्ययन कर रहे है।( अपूर्ण भूतकाल)
  8. पृथ्वी के लोग इससे कुछ सीखेंगे।( पूर्ण भविष्यकाल)
  9. लोग उनकी प्रतीक्षा करते हैं।( अपूर्ण भविष्यकाल)
  10. इस जमीन पर छोटे छोटे मकान बनेंगे.( अपूर्ण वर्तमान काल)   
 विभाग३
प्रश्न १ (entire Hindi) मुहावरों का अर्थ लिखकर वाक्यों में प्रयोग करो -
दाद देना,  शेखी बघारना, बस चलना, झेंप जाना, चंपत होना
प्रश्न २ (composite hindi) 
 आँखें खुली रह जाना, तौलकर बोलना, माथा ठनकना, चौपट हो जाना, झाँसा देना
प्रश्न ३ कारक पहचानकर भेद लिखो -
  1. दिल में ठेस लगी है.
  2. अब तख्त को उधर मोड़ दे.
  3. मैंने अर्ज किया है.
  4. अरे ओ ! यह बुढ़िया कौन है ?
  5. वह कार से मुंबई गया .
  6. घर से दूर रहना मुमकिन नहीं .
प्रश्न ४ काल भेद पहचानिए -
इस वर्ष बड़ी भीषण गर्मी पड़ रही थी।

(2) महाराज ठंडई माँग रहे हैं। 

(3) वे हमारे सुहाग वाले गहने होते हैं।

(4) मैं एकाध साल का मार्जिन रखूँगा।

(5) हमारे शहर में तो दो रुपये में मिलता है।

प्रश्न ५ विराम चिन्हों के नाम लिखिए

   पूर्णविराम       स्वल्पविराम

    प्रश्नचिह्न   

   योजक चिह्न

     अपसारण चिह्न

  विस्मयसूचक चिह्न

      अल्पविराम       दुहरा अवतरण चिह्न

      इकहरा अवतरण चिह्न







शुक्रवार, 28 नवंबर 2025

व्याकरण class 10unit 4

 प्रश्न १ वाक्यांचे प्रकार ओळखा - .

लेखकाच्या वडिलांची वडगाव येथे बदली झाली.

आत जाण्याचा मार्ग कोणता आहे ?

प्रश्न २ वाक्यांचे प्रकार बदला -

  1. नागरिकांची कर्तव्ये कोणती ? ( आज्ञार्थी करा)
  2. निरंजनच्या हुशारी मुळे अपघात टळला. ( नकारार्थी करा)
  3. आपणमोठे झाल्यावर विमानाने प्रवास करू (आज्ञार्थी)
  4. कोकण गाडी खूपच छान दिसते . (उद्गारार्थी)

प्रश्न ३ वाक्प्रचारांचा अर्थ लिहून वाक्यांत उपयोग करा -

  1. खूणगाठ बांधणे
  2. कवेत घेणे
  3. मरगळ झटकणे
  4. हेवा वाटणे
  5. प्रश्न ४ -
प्रश्न ४ - समानार्थी लिहा : निवास, खेळ, पाहुणा, उत्कृष्ट
प्रश्न ५ - विरुद्धार्थी : हळूहळू , उशिरा, पक्षी, मुसाफिर
प्रश्न ६ लेखननियमानुसार लिहा -
आयूश्य फार सूंदर आहे.
नीरंजन मावशिच्या घरी राहत होता.


व्याकरण std X unit 3

प्रश्न १
i. शब्दांचे समानार्थी शब्द लिहाः
1) रस्ता -
(II) शाळा -
ii. खालील शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहा
1) इकडे x
II) निंदा x
iii. वचन बदलाः
 शहर
गाडी -
iv. लिंग बदलाः
(1) लेखक -
(II) घोडा -
(2) लेखननियमांनुसार लेखन :
खालील वाक्ये लेखननियमांनुसार लिहा :
i. रेखामावशिची पावलं अधिक सुंदर आहेत.
ii. लींबाचा रस तर मला अमृतासारखा वाटु लागला.
प्रश्न २- 
 वाक्यात योग्य विरामचिन्हे वापरून वाक्य पुन्हा लिहा
१)बाबा तुम्ही मला ओळखले
२)लाल हिरव्या निळ्या बांगडयांकडे त्याने बघितले
 प्रश्न ३ - वाक्प्रचारांचा अर्थ लिहा व वाक्यांत उपयोग करा -
१- रममाण होणे
२- पारंगत असणे
३- चौकस राहणे
४- पुष्टी देणे

मंगलवार, 25 नवंबर 2025

व्याकरण Unit 2 Std X

 प्रश्न १ वाक्यांचे प्रकार ओळखा
१ - दोन दिवस वाट पाहण्यात गेले.
२- तू घाईने चालू नकोस.
३- किती उद्धट आहे हा माणूस !
४ - भिकाऱ्याला शाली कशा शोभतील ?
प्रश्न २ वाक्यांचे प्रकार बदला :
  1. आपल्या पायांचे ठसे सहजपणे पुसता येत नाहीत. ( प्रश्नार्थी)
  2. तापानं फणफणलीय आपली धरती ! (प्रश्नार्थी)
  3. आई हीच प्रत्येक मुलाची पहिली शिक्षक असते.(नकारार्थी)
  4. कवितेत सूर्याची भूमिका स्पष्ट करावी.(आज्ञार्थी)
प्रश्न २ - वाक्प्रचारांचा अर्थ लिहून वाक्यात उपयोग करा -
अंगावर काटा येणे : 
थक्क होणे - 
भारावून जाणे - 
झोकून देणे - 
आ - भाषिक घटकांवर आधारित कृती :
१. शब्दसंपत्ती :
(१) समानार्थी शब्द लिहा :
अवघड 
कष्ट
गाव 
वृत्ती 
विदयालय 
दिन 
लढा 
२) विरुद्धार्थी शब्द लिहा :
गुण 
आशा 
सावध 
शक्य 
ठळक 
गरीब 
मागे
सुखात
अपुरे
स्तुती
३) पुढील शब्दसमूहासाठी एक शब्द लिहा

लिहिता-वाचता येणारा
मत देणारा

४) एकवचन लिहा :
  1. पैसे
  2. कामे
  3. कागद
  4. खोल्या - 
  5.  वह्या -
  6. किरणे 


सोमवार, 24 नवंबर 2025

व्याकरण(1 ) कक्षा १०


प्र.1 अ) व्याकरण घटकांवर आधारित कृती.

1. खालील वाक्यांचा प्रकार ओळखा.

i. त्या बाळाला आधी शालीत गुंडाळ आणि मग मासे मारत बैस.

ii. वाह ! आजचा दिवस म्हणजे आनंद व चैतन्याचा उत्सवच जणू !

2. कंसातील सूचनेनुसार वाक्यरूपांतर करा.

i. किती प्रामाणिकपणे सांभाळल्या त्यांनी त्या

 शाली ! (विधानार्थी करा.)

ii. आजपासून बसनेच ये-जा करावी. (आज्ञार्थी करा.)

3. खालील वाक्प्रचारांचा अर्थ सांगून वाक्यात उपयोग करा. (कोणतेही दोन)

 i.मूठभर मास चढणे

 ii. उसंत लाभणे

iii. चक्कर मारण

प्र.1 (आ) भाषिक घटकांवर आधारित कृती.

1. शब्दसंपत्ती

i.खालील शब्दसमूहासाठी एक शब्द लिहा.

सगळ्यांत उच्च स्थानावरील -

ii. खालील शब्दांचे समानार्थी शब्द लिहा.

अ. बायको -

ब. पैसा -

खालील शब्दांचे वचन ओळखा.

अ. पाऊल

ब. बांगड्या 

iv. खालील शब्दांचे लिंग बदला.

अ. स्त्रिया -

ब. भाचा -

2. लेखननियमांनुसार लेखन अचूक शब्द ओळखून लिहा.

i. मूहूर्त / मुहूर्त / मुहूत / मुहुर्त

ii. सूर्यकिरण / सुर्यकिरण / सूर्यकीरण / सुर्यकीरण

3. विरामचिन्हे

खालील विरामचिन्हे ओळखा व त्यांची नावे लिहा.

"      "         !          ;         ?

Part 2

(अ) व्याकरण घटकांवर आधारित कृती.

1-पुढील वाक्यांचे प्रकार ओळखा.

i. नेहमी दुसऱ्यांना मदत करा.

ii. जगाला प्रेम दयावे.

2. कंसातील सूचनेनुसार वाक्यरूपांतर करा.

i. तुझे अक्षर खूपच सुंदर आहे. (उद्‌गारार्थी करा.)

ii. माझे दुःख नष्ट व्हावे. (आज्ञार्थी करा.)

3. खालील वाक्प्रचारांचा अर्थ सांगून वाक्यात उपयोग करा. (कोणतेही दोन)

i. कर्जबाजारी होणे

ii. मळ झाळणे

iii.  सुरुंग लावणे

(आ) भाषिक घटकांवर आधारित कृती.

शब्दसंपत्ती

i. खालील शब्दसमूहासाठी एक शब्द लिहा.

मोजके असे बोलणारा -

विरुद्धार्थी शब्द लिहा. 

अ. योग्य x

ब. सुखद ×

खालील शब्दांचे वचन बदला.

अ. पत्र -

ब. संकट -

मराठी व्याकरण यूनिट ३

 प्रश्न १ वाक्यांचा प्रकार ओळखा - १ - तुला कोणते पुस्तक हवे ? २ - भारतीय संघ विजयी झाला नाही. ३ - रात्री दरीत उजेड नव्हता. ४- नवविचारांचा सम...