पाठ 13
1) धारण करणे - अंगिकारणे, पांघरणे
देवाने आपल्या भक्तांसाठी निरनिराळी रूपे धारण केली.
Or
पावसात धरणीने हिरवे परिधान धारण केले.
2) घाव घालणे - प्रहार करणे, हत्याराने जोराने मारणे
माणसाने आपल्या स्वार्थासाठी झाडांवर घाव घातला.
3) टक लावून पाहणे - एकाच गोष्टीकडे नजर खिळवणे
पौर्णिमेचा चंद्र एवढा सुंदर दिसत होता की लोक त्याच्याकडे टक लावून पाहत होता.
पाठ 14 बीज पेरले गेले
1) हेवा वाटणे - मत्सर वाटणे
गुरुजी श्यामचे एवढे कौतुक करत की सर्वांना त्याचा हेवा वाटू लागला.
2) जमा करणे - गोळा करणे, संग्रह करणे
मला शंखशिंपले जमा करण्याचा छंद आहे.
3) कानावर येणे - ऐकिवात येणे/ ऐकण्यात येणे
कोरोनामुळे दहावीच्या परीक्षा रद्द होतील असे कानावर आले आहे.
4) जिवावर येणे - त्रास होणे, वाईट वाटणे
मला स्वयंपाक करणे नेहमी जिवावर येते.
Or
मला व्यायाम करणे नेहमी जिवावर येते.
5) नाव उज्जवल करणे - नावारूपाला येणे, प्रसिद्ध होणे
रघुनाथ माशेलकर यांनी खूप मोठे शास्त्रज्ञ बनून आपल्या देशाचे नाव उज्जवल केले.
4) कवेत घेणे - मिठीत घेणे, कुशीत घेणे
सहलीतून मी घरी येताच आईने मला कवेत घेतले.
5) मरगळ झटकणे - आळस सोडणे
पहिला पाऊस पडताच शेतकरी मरगळ झटकून कामाला लागले.
6) मन घट्ट करणे - मन आवरणे, मन शांत करणे
आईने मन घट्ट करून मुलाला रणांगणावर पाठवले.
7) निरोप घेणे - विदा घेणे
जेवणानंतर पाहुण्यांनी आमचा निरोप घेतला.
8) वेगळे वळण लागणे - वेगळी दिशा मिळणे
कॉलेजमध्ये प्रवेश घेतल्यानंतर मुलांच्या आयुष्याला एक वेगळेच वळण लागते.
9) भुरळ पडणे - मोह होणे, आवड निर्माण होणे
काश्मीरचे निसर्गसौंदर्य पाहून मला भुरळ पडली.
10) दांडी उडवणे - त्रिफळा उडवणे to take a wicket
पहिल्याच चेंडूवर रामने मोहनची दांडी उडवली.
11) उत्तेजन मिळणे - प्रोत्साहन मिळणे
मला माझ्या गुरूजींकडून चित्रे काढण्यासाठी उत्तेजन मिळाले.
12) छाती आनंदाने फुगणे - अभिमानाने खूप आनंद होणे
मुलगा डॉक्टर झाल्यावर वडिलांची छाती आनंदाने फुगली.
13) आनंद गगनात न मावणे - अतिशय आनंद होणे
मी क्रिकेटच्या राष्ट्रीय संघात निवडून आलो तेव्हा माझा आनंद गगनात मावत नव्हता.
14) शाळा न चुकवणे - शाळेत नियमित जाणे
दीपाने आजपर्यंत कधीही शाळा चुकवली नाही.
15 ) हातवारे करणे - इशारा करणे
जादूगर जादूचे खेळ दाखवताना हातवारे करून काहीतरी बडबडत होता.
16) झिम्मड उडणे - खूप गर्दी होणे
चूडीवाला गावात आला की बायकांची झिम्मड उडते.
17) काळजाला भिडणे - खूप आवडणे
कवयित्री शांता शेळके यांच्या कविता थेट काळजाला भिडतात
18) मान लाजेने खाली जाणे - शरम वाटणे
परीक्षेत नापास झाल्यामुळे सुरेशची मान लाजेने खाली गेली.
19) मान वर होणे - अभिमानाने मन भरून येणे
रामने जेव्हा क्रिकेटच्या आंतरशालेय सामन्यात शंभर धावे केले तेव्हा त्याची मान वर झाली.
20 ) शाबासकीची थाप देणे - खूप कौतुक करणे
जेव्हा निलेशने चार मुलींचे जीव वाचवले तेव्हा सगळेजण त्याला शाबासकीची थाप देत होते.
L 15 खरा नागरिक -
1) सल्ला देणे - उपदेश करणे
संजयने शेती करणे सोडून नोकरी करावी असा सल्ला त्याच्या मित्रांनी दिला.
2) नाव दाखल करणे - प्रवेश घेणे
वडिलांनी आमितचे नाव सैनिक शाळेत दाखल केले.
3) वार लावून जेवणे - आठवड्याचे सात दिवशी वेगवेगळया कुटुंबात पाहुणा म्हणून भोजन करणे
गरिबीमुळे निरंजनला वार लावून जेवावे लागले.
4) श्रद्धा ठेवणे - मनापासून विश्वास असणे
माझी आजी देवावर अगाध श्रद्धा ठेवते.
5) झटून अभ्यास करणे - चिकाटीने खूप अभ्यास करणे
संजय नेहमी झटून अभ्यास करतो, म्हणूनच तो वर्गात प्रथम येतो.
6) वेळ लोटणे - वेळ जाणे
आईला बाहेर जाऊन खूप वेळ लोटला होता , तरीही ती घरी आली नव्हती.
7) पार करणे - अंतर कापणे
नदीवरचे पूल पार केल्यावर आम्ही दुसऱ्या गावात पोचलो.
8) जीवाला मुकणे - प्राण गमावणे
यावर्षी कोरोना महामारीमुळे शेकडो लोक जीवाला मुकले.
9) हुरळून जाणे - खूप आनंद होणे
लॉटरी लागल्याची बातमी ऐकताच मी हुरळून गेलो.
10) ध्यानी येणे - लक्षात येणे
अचानक माझ्या ध्यानी आले की मी बाहेर निघताना घराला कुलूप लावलेले नाही.
11) आश्चर्य वाटणे - चकित होणे
नेहमी हरणाऱ्या मोहनने कुश्तीचा सामना जिंकला, हे पाहून लोकांना खूपच आश्चर्य वाटले.
12) कट रचणे - षडयंत्र रचणे, कारस्थान रचणे
औरंगजेबने संभाजीराजे यांची हत्या करण्याचा कट रचला.
13) धाव घेणे - जोरात पळणे
ट्रेन सुटु नये म्हणून मी स्टेशनकडे धाव घेतली.
14) आर्जव करणे - कळवळून विनंती करणे
मोहनने गुरुजींकडे आर्जव केले की त्याची या वर्षाची फी माफ करावी.
15) ताब्यात देणे - सोपवणे
मला रस्त्यावर एक सोन्याची चेन सापडली होती, ती मी पोलिसांच्या ताब्यात दिली.
16) तथ्य वाटणे - खरे वाटणे
पोलिसांना रामूच्या बोलण्यात तथ्य वाटत होता.
17) आदेश देणे - हुकूम करणे
साधूने रामेश्वरला दोन हजार रुपए आणण्याचा आदेश दिला.
18) पंचनामा करणे - लेखी चौकशी अहवाल तयार करणे
अपघाताच्या ठिकाणी लगेच पोलिस दल आले व त्यांनी घटनेचा पंचनामा केला.
19) रद्द होणे - बंद होणे
कोरोनामुळे गेल्या वर्षी दहावीच्या परीक्षा रद्द झाल्या.
20) श्रेय देणे -
अजय ने बोर्डात प्रथम येण्याचा श्रेय आपल्या आई वडिलांना दिला.
21) पाय धरणे - शरण येणे
आरूणीने धावत जाऊन गुरुजींचे पाय धरले.
22) वाया जाणे - फुकट जाणे
कोरोनामुळे अनेक लोकांचा एक वर्ष वाया गेला.
23) हृदयाशी धरणे - मायेने कुशीत घेणे/ मिठी मारणे
आई ने बाळाला हृदयाशी धरले.
24) डोळे पाणावणे - डोळयांत अश्रू येणे
विठ्ठलाचे दर्शन झाल्यावर कृतज्ञतेने शेतकऱ्याचे डोळे पाणावले.
पाठ 16 स्वप्न करू साकार (poem)
1) स्वप्न साकार करणे - भविष्यातील स्वप्न पूर्ण करणे
रामू खूप शिकून डॉक्टर झाला व त्याने आपल्या आई वडिलांचे स्वप्न साकार केले.
2) ललकार घुमवणे - जयजयकार करणे
सैनिकांनी आभाळावर छत्रपती शिवाजी महाराजांचा ललकार घुमवला.
3) नौबत झडणे - मोठा नगारा किंवा डंका वाजणे
भारत देशाच्या बलशाली एकजुटीची नौबत वाजायला लागली आहे.
